Ekozagroda Jabłoniowy Sad

„Na początku każdego podboju znajduje się nie abstrakcyjna wiedza – ta przychodzi zwykle w takim zakresie, w jakim życie tego wymaga –, tylko doświadczenie, ćwiczenie i praca.” Célestine Freinet

OPIS Gospodarstwa

Działające od 2004r. gospodarstwo ekologiczne leży w Dolinie Małej Panwi, u ujścia rzeki do Dużego Jeziora Turawskiego. Obejmuje ono 9,1 ha, w skład których wchodzą łąki, zboża, uprawy warzywne i sad, z czego największa część, bo aż 5 ha przypada na łąki i pastwiska. Myślą przewodnią gospodarstwa jest zachowanie naturalnej różnorodności biologicznej, więc brak jest typowej specjalizacji i monokultury. Różnorodność ta znajduje także swoje odzwierciedlenie w ofercie edukacyjnej Ekozagrody, która krąży wokół tematów „pedagogiki rozwoju zrównoważonego” zgodnie z odpowiednimi celami międzynarodowej Dekady ONZ 2011-2020.

Na zabudowę zagrody składa się 20-letni dom oraz ponad 100-letnie zabudowania gospodarskie. Za domem rozciąga się ogród warzywny i sad, w którym biegają świnie rzadko spotykanej rasy Mangalica (węgierska świnia pastwiskowa). W sadzie (ok. 1,7 ha) rosną głównie jabłka, ale także śliwy, grusze, czereśnie, maliny, porzeczki, brzoskwinie i wiśnie. Sad składa się z części nowej obsadzonej nowoczesnymi odmianami parchoodpornymi oraz z części starej, w której rosną drzewa starych odmian.

Na terenie gospodarstwa powstała przydomowa tłocznia soków, w której produkowane są soki ze starych niechronionych odmian jabłek oraz innych owoców uprawianych w gospodarstwie.

Do obsługi gości wykorzystano całe otoczenie domu: tarasy na wszystkie strony świata (taras motyli, taras ziołowy, taras kamienny), ścieżka bosa oraz mały tor przeszkód, piaskownica, wiele miejsc wypoczynku, piwnica ze starym piecem kaflowym; wykorzystane zostały stare elementy zabudowy wiejskiej (stary wychodek został wyremontowany i mieści się w nim tradycyjna wiejska toaleta oraz zabawny prysznic), mały staw kąpielowy oraz dostępne miejsca nauki indywidualnej z przygotowanymi materiałami (oczyszczalnia roślinno-stawowa, wiatrak prądotwórczy, zagrody świń pastwiskowych, permakultura, hotel dla owadów itp.). Wszystko wykonane jest wyłącznie z naturalnych materiałów dostępnych w gospodarstwie oraz w najbliższym otoczeniu jak i z recyclingu.

Od 2011 r. gospodarstwo dąży do stworzenia kompleksowego pozaszkolnego miejsca nauki. W związku z tym całość obejścia stanowi integralną część zajęć a wiele drobnych, na pierwszy rzut oka niewidocznych elementów upcyclingu i LandArtu tworzy inspirujące otoczenie zachęcające do zmiany perspektywy, do poszukiwania, odkrywania oraz kreatywnego podejścia do rzeczy i problemów.

INFRASTRUKTURA

Obejście domu wynosi ok. 1 ha, otoczenie jest bardzo różnorodne (ścieżki wysypane żwirkami, zagrody dla zwierząt, oczyszczalnia ścieków, wiklina, szuwary, glina, ziemia, zadrzewienia, ogród warzywny, 3 stawy).

Bioróżnorodność na dotknięcie ręki:  żaby, ropuchy, jaszczurki, ptactwo, owady.

Salki edukacyjne: duża salka (ok. 35 m²), warsztat (ok. 20 m²),

Tłocznia soków: ok. 12 m²

Ekozagroda dysponuje toaletą plenerową na zewnątrz oraz toaletą w domu.

OFERTA EDUKACYJNA GOSPODARSTWA

Zajęcia przeprowadzane są metodami warsztatowymi wzgl. aktywizującymi (według metod tzw. pedagogiki alternatywnej, jak np. Montessori, Freinet i Reggio, w zależności od wieku uczestników). Ponadto pracujemy metodą inkluzji, tzn. dzieci niepełnosprawne włączane są do wspólnej pracy zgodnie z predyspozycjami (niestety obejście nie jest przystosowane do potrzeb osób na wózkach inwalidzkich).

Uczestnicy są podzieleni na grupy i pracują na poszczególnych stacjach samodzielnej pracy. Możliwa jest rotacja (tzn. czas pracy na jednym stanowisku ograniczony jest do np. 30 min a następnie dzieci zmieniają miejsce pracy – szczególnie polecane w wypadku dzieci młodszych) lub też wyznaczenie odrębnej „misji” każdej z grup, po czym po zakończeniu zajęć każda grupa prezentuje wyniki i omawia sens wykonanej pracy, problemy na jakie natrafiła i w jaki sposób je rozwiązała (szczególnie polecane dla starszych grup, gdzie można zająć się kompleksowymi tematami). Zarówno w pierwszym jak i w drugim wypadku konieczna jest współpraca nauczycieli, którzy podczas warsztatów pracują razem z nami i z dziećmi.

W wypadku grup mniejszych (ok. 20 uczestników) stosowane są metody projektu (także jako uzupełnienie zajęć w szkole), przy czym abstraktyjność i kompleksowość zagadnień zależna jest od poziomu kształcenia (od przedszkola do liceum bądź kształcenie ponadlicealne; dochodzi m. in. zdolność do refleksji i opracowania modeli działania) oraz konkretnie stawianych celów danych warsztatów (jako część lekcji albo w ramach wyjazdu „rekreacyjno-integracyjnego”).

Dotychczas stworzone zostały trzy szlaki edukacyjne (wraz z infrastrukturą):

-    Szlak tańczącej świni (na jabłku) obejmuje tematy związane z żywnością, jak „Jabłka i sok”, „Świnie” (w gospodarstwie hoduje się starą rasę Mangalica), „Zioła w naturze i w ogrodzie - Łąkowe safari, Ogródek ziołowy”, „Żywnościokilometry” oraz „Ogród bioróżnorodności – permakultura, allelopatia”

-    Szlak Małych sprzymierzeńców obejmuje tematy związane z bioróżnorodnością, jak np. „Dżdżownice i owady w ogrodzie – czyli co bzyczy w hotelu?” czy „Świat ptaków” lub „Życie w stawie”

-    Szlak Zielonej Sowy obejmuje tematy związane z rozwojem zrównoważonym i technologiami pro-ekologicznymi, jak „Konsumpcja, Re- i Upcycling”, „Ślad ekologiczny i wodny”, „Budownictwo z gliny”, „Woda”, „Energia” oraz „LandArt”

Preferencje metodyczne:

-    dla dzieci w wieku przedszkolnym: pedagogika Reggio (dzieci jako odkrywcy swojego świata, nacisk na różne formy ekspresji, np. poprzez sztukę)

-    dla dzieci w wieku szkolnym (szkoła podstawowa): pedagogika C. Freineta (rozumiana jako „szkoła pracy, aktywna”) z podziałem na klasy 1-3 oraz 4-6

-    dla młodzieży szkolnej (gimnazjum, liceum): „Learning bei Dewey-ing“ - zajęcia projektowe według metod J. Dewey; nacisk na projekty badawcze, problemowe (budowa Hotelu dla owadów, budowa ścieżki bosej, budowa pieca z gliny, wykorzystanie energii odnawialnej)

Szczególnym hitem naszych warsztatów jest kontakt z żywymi językami obcymi: normalnie prowadzimy w jęz. polskim oraz niemieckim (zarówno jako języki ojczyste jak i języki obce) względnie angielskim, ale ponadto od marca do listopada przyjeżdżają do nas wolontariusze z całego świata: wówczas dochodzą inne języki obce. Niezależnie od tego z jakiego kręgu kulturowego przybywają i w jakim języku się posługują, są oni zawsze ubogaceniem dla dzieci.

Poza tym Ekozagroda od trzech lat dojeżdża na życzenie w dowolne miejsce i przeprowadza warsztaty (posiadamy mobilny warsztat, prasę do tłoczenia soków oraz małe laboratorium); np.: filcowanie dla szkółki sobotniej; LandArt, bajeczny świat, farbowanie wełny naturalnymi barwnikami dla nauczycieli przedszkoli; dzień projektowy „Wszystko o jabłku: tłoczenie soku i LandArt z jabłkiem w tle” w szkole inkluzywnej/włączającej w Neuzelle (Niemcy).

Warsztaty w Ekozagrodzie poleca się szczególnie dla szkól rozszerzonym programem nauczania języków obcych wzgl. języka mniejszościowego.

Przedmioty: przyroda, biologia, chemia, fizyka, matematyka, języki obce, WOS, kulturoznawstwo, regionalizm, plastyka, technika

Wyniki/efekty materialne:

Protokoły, zielniki, domki dla owadów, sztuka z gliny, modele z materiałów recyclingowych, mind maps, plakaty, itp. Także można się pokusić o zagrodowego bloga, gdzie każda grupa będzie zapisywać co robiła i w efekcie powstanie rodzaj dziennika projektu.

Ponadto dzieci mogą …

• poobserwować świnie na pastwisku,
• nakarmić zwierzęta,
• dowiedzieć się czegoś na temat świń pastwiskowych (jak żyją, co jedzą, jaka jest dynamika stada, naturalne zachowanie),
• zobaczyć hotel dla owadów i dowiedzieć się czegoś o owadach pożytecznych i dlaczego należy je chronić,
• zobaczyć mały wiatrak prądotwórczy,
• przejść się ścieżką bosą i torem przeszkód,
• a także dla grup nie większych niż 20 osób przygotowanie i pieczenie pizzy/podpłomyków w piecu glinianym.

Zajęcia odbywają się głównie na zewnątrz, przy niesprzyjających warunkach pogodowych jest możliwość przeprowadzenia zajęć wewnątrz (warsztat, salka edukacyjna i tłocznia soków w piwnicy domu).